Systemy opieki zdrowotnej są pod stałą presją, aby mądrze, efektywnie i skutecznie wykorzystywać ograniczone zasoby. Dylemat ten dotyczy każdego rodzaju aktywów: środków finansowych, kadry i infrastruktury. Optymalizacja wykorzystania tych zasobów musi mieć miejsce zarówno przy decyzji o poziomie nakładów jak i brać pod uwagę rezultaty osiągane dzięki ich zastosowaniu. Warunkiem tej optymalizacji jest możliwość zobiektywizowanego pomiaru – zgodnie z podejściem, że aby czymś zarządzać należy to zmierzyć.

O ile mierzenie nakładów wydaje się stosunkowo proste, bo liczymy przecież koszty nabycia wyrażone w pieniądzu, to pomiar potencjalnych rezultatów jest nieco bardziej skomplikowany. Po pierwsze dlatego, że kategoria rezultatów wychodzi poza czysty strumień finansowy związany ze sprzedażą usług medycznych i pojawiają się kategorie takie jak dostępność, koszty pośrednie (koszty zaniechania nakładów na zdrowie) i inne. Próbą syntezy tych uzysków jest pojęcie wartości publicznej, które wychodzi właśnie poza ten stricte finansowy rachunek korzyści.

Aby prowadzić ten rachunek wartości publicznej w sposób przejrzysty NFZ wprowadził w roku ubiegłym Strategię na lata 2019-2023 określającą misję instytucji i wynikające z niej cele, które zostały wypracowane i skonsultowane wspólnie z szerokim gremium interesariuszy. Było to działanie zbieżne z wynikami prac Panelu ekspertów przy Komisji Europejskiej, który na nowo zdefiniował pojęcie wartości w opiece zdrowotnej opartej na wartościach (VBH). Nowa definicja zakłada zachowanie należytej dbałości o osiągnięcie osobistych celów pacjentów (wartość osobista), osiągnięcie najlepszych rezultatów w ramach dostępnych zasobów (wartość techniczna), sprawiedliwy podział zasobów wśród wszystkich grup pacjentów (wartość alokacyjna) oraz rozwój aktywności i więzi społecznej (wartość społeczna).

To klarowne zdefiniowanie systemu wartości nie rozwiązuje jednak problemu pomiaru – raczej wskazuje, jakie wartości są mierzone. Dlatego od ponad roku podejmujemy działania analityczne, które – bazując na ogromie informacji przetwarzanej przez NFZ – pozwalają powoli odchodzić od mierników produktowych, które ze swej istoty określają poziom choroby i kierują większość środków na medycynę naprawczą, która ma tylko w 15% wpływ na stan zdrowia. Celem jest rozwój systemu opartego na pomiarze i poprawie wartości publicznej, jaką jest zdrowie, a to oznacza sukcesywny wzrost wydatków publicznych na profilaktykę i promocję zdrowego trybu życia.

Adam Niedzielski
Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia

Wypowiedź dla IZiD MarketBrief, 17 czerwca 2020 r.