Badanie przeprowadzone przez Instytut Zdrowia i Demokracji w dniu 21 października 2023 r. na grupie 77 osób będących uczestnikami III Ogólnopolskiego Zjazdu Stowarzyszenia Chirurgów Okulistów Polskich wykazało także, że choć przeważa optymizm co do możliwości realizacji ambitnych celów w okulistyce, to jednak uczestnicy, odpowiadając na pytania, których celem była ocena skali ryzyka realizacji polityki publicznej rozwoju okulistyki, wskazali najczęściej na niedostatek wiedzy. Udzielając odpowiedzi twierdzącej w kwestii realizacji celów wskazywali, że nie mają pełnego obrazu, który pozwalałby im na jednoznaczną odpowiedź. Uważali jednak, że mogliby dowiedzieć się więcej, by zrozumieć szanse i zagrożenia. To przekonanie było elementem rozstrzygającym w ostatecznie optymistycznej ocenie realizacji zadań przed jakimi stoi okulistyka w Polsce.

Pytania o szanse rozwoju polskiej okulistyki zostały poprzedzone pytaniem o to, jak należy rozumieć cele jej rozwoju. Uczestnicy zostali poproszeni o wskazanie dowolnie przez siebie określonych celów polityki rozwoju okulistyki w Polsce. Poniżej przedstawiona została chmura słów zbudowana na podstawie otrzymanych odpowiedzi.

Jak widać, przeważają cele polityki rozwoju okulistyki takie jak dostępność świadczeń, ich jakość, edukacja pacjentów, kształcenie i szkolenia personelu medycznego, profilaktyka zdrowotna, diagnostyka i poziom finansowania świadczeń. Zwrócono także uwagę na wyzwania, jakie stoją przed systemem w zakresie wykrywania i leczenia jaskry. Prócz tego pojawiło się wiele innych postulatów, które można dostrzec w zaprezentowanej chmurze słów.

Skoro znane już były w zarysie cele polityki rozwoju okulistyki, uczestnicy w kolejnym kroku odpowiedzieli na pytania, które pozwoliły zidentyfikować obszary największego ryzyka. Wykorzystany został w tym celu kwestionariusz dojrzałości polityk publicznych autorstwa Matta Andrewsa (Harvard Kennedy), adoptowany do celów okulistyki i polskiego kontekstu przez IZiD.

Następujące zagadnienia uzyskały największy poziom pewności w zakresie powodzenia polityki rozwoju okulistyki:

• Problem (rozwoju okulistyki) uznaje się za możliwy do rozwiązania (z wszystkimi możliwymi do zidentyfikowania, uzgodnienia i rozwiązania przyczynami i interakcjami);
• Odpowiednio wykwalifikowani wykonawcy polityki są aktywnie zaangażowani i oddani sprawie rozwoju okulistyki.

Do obszarów największego ryzyka zaliczono natomiast następujące obszary i zadania:

• Ryzyko niedostarczenia kamieni milowych i rezultatów jest jasne i pozostaje pod kontrolą;
• Sposób działania polityki jest dostosowany do okresu jej realizacji, to jest terminów i harmonogramu działań.

Warto zauważyć, że ostatnie zagadnienie związane z dostosowaniem sposobu działania polityki do realiów było uznane za obarczone największym ryzykiem zarówno w grupie, która negatywnie oceniła szanse realizacji polityki rozwoju, jak wśród tych, którzy ocenili te szanse pozytywnie.

Poniżej przedstawiono wykres radarowy zagregowanej oceny uczestników co do skali ryzyka realizacji polityki publicznej rozwoju okulistyki w pięciu kluczowych perspektywach. Na wykresie tym odpowiedź „0” odpowiada całkowitej pewności jej realizacji a odpowiedź „6” równoważna jest z chaosem, całkowitą nieświadomością (uprzedzeniami i białymi plamami). O ile średnia wszystkich odpowiedzi plasuje się na poziomie „3” odpowiadającym świadomości niedostatku wiedzy i towarzyszącemu temu przekonaniu, że może on zostać uzupełniony, to w przypadku pytania, czy działanie polityki jest dostosowane do miejsca, ludzi, gotowości i terminów średnia odpowiedź wyraźnie odchyliła się w stronę niejednoznaczności co do szans powodzenia polityki publicznej, czyli dochodzących sprzecznych sygnałów i braku przekonania, że jest możliwe udzielenie definitywnej odpowiedzi (poziom „4”).

WNIOSEK KOŃCOWY

Choć przeważająca większość respondentów pozytywnie ocenia szanse na realizację ambitnych celów rozwoju okulistyki w Polsce w ciągu najbliższych 4 lat, to jednak towarzyszy temu umiarkowane poczucie niepewności oraz wątpliwość czy sposób działania polityki jest dostosowany do okresu jej realizacji, to jest terminów i harmonogramu działań. Ryzyko niedostarczenia kamieni milowych i rezultatów nie jest jasne i nie pozostaje w pełni pod kontrolą.

Instytut Zdrowia i Demokracji pragnie podziękować prof. Markowi Rękasowi, konsultantowi krajowemu w dziedzinie okulistyki, za umożliwienie przeprowadzenia badania oraz uczestnikom sesji za aktywny i szeroki w nim udział.